भटकळ सदानंदमामु म्हळयारि, एक बहुआयामी व्यक्तिमत्व. लेखक, कवी, ग्रंथक्तवक्रेता, नॅशनल बुक ट्रस्ट, युनेस्को, कॅनरा सारस्वत असोसिएशनावारि संस्थाखातिर अथक कार्य कर्तलो, समाजांतुल्या अनेकांक सातत्याने उत्तेजन दित्लो आणि मराठीच्या दृष्टिने सर्वांतु महत्वाचे म्हळयारि, संक्षिप्त मराठी वाङ्मयकोशाचे यशस्वीरितीने संयोजन आनि संपादन कर्तलो एक निःस्पृह असामी. 

 

कॅनरा सारस्वत असोसिएशनाखासतिर तान्ने अनेक वर्स उत्तुंग कार्य केल्यां. १९७२ सालांतु, सदानंदमामु केएसए चो अध्यक्ष आसतना हांव तागेल्या संपर्कातु आयलो. तागेल्या सांगाति कार्य कोर्ची संधी मेळळी आनि तागेल्या विलक्षण कार्यपध्दतीची जाणीव जाल्ली. 'समर्पित कार्य म्हळयारि कस्लें?’ हाज्जे आकलन जाल्ले. एकु समृध्द अनुभवु मेळळो. सदानंदमामु हो एक कलंदर रसिक, ललितकलांचो ‘चाहता'. आमगेल्या उदयोन्मुख कलाकारांक ‘मंच' उपलब्ध जांवका म्होणू तान्ने १९७२ सालांतु, केएसए कलाविभागाची स्थापना केल्ली आनी 'सारस्वत संगीत सम्मेलनं' आयोजित कोरूक सुरूवात केल्ली. १९७२ धोर्नु आत्तंथायि एकोणीस संगीत संमेलन जाल्ल्यांति. ह्या संगीत संमेलनांतु सहभागी जाल्लेले अनेक उदयोन्मुख कलाकार, आजि प्रथितयश कलाकार जाव्नु, तांन्नि संगीतक्षेत्रांतु स्वतःगेले एक स्थान निरमाण केल्यां.  

 

केएसए च्या मासिकाखातिर संपादक म्होणुयि तान्ने कार्य केल्लें. मासिकांतु अनेक नवीन सदरांचो तान्ने अंतर्भाव केल्लो. चेर्डवांगेल्या कलागुणांक वाव मेळकाज म्होणिू  तान्ने “Kiddies Corner” हे सदर सुरू केल्लें. हांतु चेर्डवांनी बरेयिल्यो काण्यो, कविता तशीची तांगेली चित्रकला प्रकाशित जाता. 'कॅनरा सारस्वत' मासिकांतुले एक वाचकप्रिय सदर म्होणयेद. 

​

खंचेयी संस्थेखातिर कार्य कर्तना सदानंद माम्मागेलो पुढाकारू आसतालो. कार्याचि संकल्पना धोर्नु ताज्जे कार्यान्वयनथायि. हाज्जो अनुभवु आयलो, तान्ने रावबहादुर तालमकीमाम्माने संकलन केल्लेल्या “कोंकणी आदगत्यो आनि वाक्प्रचार” ह्या पुस्तकाची सुधारित दुसरी आवृत्ति तयार कर्तना आनि “चित्रापुर सारस्वत फॅमिली ट्री" ह्या प्रकल्पाचे पुनरूज्जीवन कर्तना. स्वयंसेवकांक सांगाती घेव्नु सदानंदमाम्माने हे दोन्नी प्रकल्प अत्यंत यशस्वी रितीने पूर्ण केल्ले, मात्र न्हंयि, तांतु नियमित सुधारणा कोर्चेखातिर, मुखावैल्या पिढीक वयसुनू दिल्ले. हांतुचि तागेली दूरदृष्टी दिसुन येत्ता. 

​

१९८६ सालांतु केएसए चो अमृतमहोत्सवु जाल्लो. ह्या महोत्सवाच्या निमित्ताने “चित्रापुर वैभव” नाटक खेळचे अश्शी निर्णय जाल्लो. मुंबई पुणेंतु प्रयोग जायनाफुडे हैद्राबाद, चेन्नई, बेंगळूर आनि हुबळी हांगा हे नाटक खेळचें निश्चित जाल्ले. त्याप्रकार, १९८७ तुं ह्या चारि गावांतु ह्या नाटकाचे प्रयोग जाल्ले. ह्या सर्वातु सदानंदमाम्मागेलो पुढाकारू आश्शिलो. प्रतिएकडे सदानंदमाम्माने स्वत: वचुनु सर्व संबंधितांक मेळनु योग्य तयारी कोर्नु घेत्तिली. अगदी ट्रेनाची वच्चीं येंवची तिकीटं काडची धोर्नु, नाटकाचे यशस्वी सादरीकरणथायी. १९८९ तुं कर्नाटकांतुल्या गावांतु हे नाटक खेळचे अश्शि ठरेयिलें. १९८८ नोव्हेंबरांतु, मगेली गोंयच्या, चिंचिनिम नामक एक्का सान्न हळियेंतु बदली जाल्लेली. हांव त्या हळियेंतु एकळोची राबतालों, जानेवारी १९८९ महिन्यांतुल्या एक्का शेनवारा धोनपारां सदानंदमामु चिंचिनिम हळियेंतुल्या मगेल्या बँकांतु आयलो. हांवे ताक्का निमगिले “सदानंद माम हांगा कस्लेयि कामानिमित्त जाव्नु आयला वें ?  सदानंदमामु म्हणालो. "व्हयि. १९८९ तुं “चित्रापुर वैभव” नाटक मंगळूर, कार्कळ, शिराली, कुमठा, बेळगांव आनि माडगांव  खेळचो विचारू केल्ला. त्याप्रकार हांव सर्वकडे वच्चुनु ठरोव्नु आयलां. आनि माडगांवची जबाबदारी तुंवे घेंवकाज अश्शी मगेली इच्छा आस्स. "हे" आयकुनुचि माक्का धड्ड जाल्लें. हांव गोवांतु नवीन आयला हे सदानंदमाम्माक गोत्तु आश्शिलें, त्यामिती त्याचि दिसु सांजे, सदानंदमामु माक्का तागेलो मित्रु श्री केशव शेणवी कुंदे हांगेल्या घारा, माडगांव घेव्नु वचुगेलो. कुंदेबाब म्हळयारि गोंयचे एक प्रतिष्ठीत व्यक्तिमत्व. तांगेल्या वट्टु मगेलो परिचय कोर्नु दिल्लो. आनि आम्मी कस्लेखातिर आयल्यांति हेंवयि सांगले. तान्ने पूर्ण सहकार्य दिंवचे मान्य केल्लें. थंयिथाव्नुची सदानंदमामु बेळगांव वचुगेलो. कुंदेबाब्बाने माक्का सक्रिय सहकार्य दिल्ले. तागेल्या आनि प्राध्यापक मुडबिद्री अरूणमाम, प्राध्यापक कुमठाकरमाम आनि हट्टंगडी संजयमाम हांगेल्या सहकार्याने, २२ एप्रिल १९८९ ह्या दिसु माडगांवच्या गोमांतक विद्या निकेतन सभागृहांतु ३००-३५० रसिक प्रेक्षकांगेल्या उपस्थितिंतु “चित्रापुर वैभव” नाटकाचो प्रयोग सादर जाल्लो. ह्या प्रयोगाच्या निमित्ताने सदानंदमाम्मागेल्या कल्पक आयोजन कलेची अनुभूति मेळळी. आपणागेल्या सहकार्याांक प्रोत्साहन कश्शी दिंवचे, तांच्यांतु आत्मविश्वासु कश्शी जागृत कोर्चो ! हे शिकलों. ताज्जो माक्का मस्त उपयोगु जाल्लो. आजिकयि जात्त आस्स. अश्शी मस्त अनुभव आस्सती. एक पुस्तकचि बोरोवयेद. 

​

केएसएचो अध्यक्ष आसतनायि सदानंदमाम्माने एक्का कार्यकारिणी सदस्यावारि काम केल्ले. दुसर्यांक कामं वयसुनु दिव्नु स्वतः थंड बैसने. सर्वांक सांगाति घेव्नु, तांगेले विचार लक्षांतु घेव्नु, तांका मार्गदर्शन कोर्नु, केल्लेल्या कार्यातु यश मेळोंवचे ही तागेली खासियत आनि तान्ने संपादन केल्लेल्या यशाचें आनि प्रितीचे  गमक. सदानंदमाम्माने आनि तागेली बायल निर्मलापाच्चेने केएसए खातिर सर्व कामं अगदी आपलेपणाने केल्लीं. संस्थेखातिर कोरच्या खंचेयि कामांतु उणेपण लेक्कने. "संस्थेखातिर आम्मी आस्सती आमचेखातिर संस्था ना” ही तागेली दृढ भावना आशिली आनि हिचि शिकवण तान्ने आमकांयि दिल्ली. म्हालगडयांगेलो आदर कोर्चो ! आनि युवावर्गाक प्रोत्साहन दिल्यारिची समाज प्रगत जात्ता, हे दाककोवनु दिल्लें. शिकतल्या गरजू विद्यार्थ्यांक शिक्षणााखातिर आनि गरजु रूग्णांक वैद्यकीय उपचारांखातिर सदानंदमाम्माने सदैव मदत केल्ली. ज्योतिर्भास्कर जयंत साळगांवकर सदानंदमाम्मागेल्या विषयांतु म्हणतालो “सदानंद भटकळांनी पुस्तक विक्रेत्याचा व्यवसाय धर्म म्हणून केला. "धंदा” म्हणून नाही.” ह्या एक्का वाक्यांतु सदानंदमाम्मागेली महती कळता. 

​

सदानंदमाम्मगेल्या मार्गदर्शनांतु माक्का काम कोरची संधी मेळळी, शिक्कुक मेळळे, हे मगेलें भाग्य म्होणु हांव लेकतां. 
तागेल्या जन्मशताब्दीच्या निमित्ताने ताक्का त्रिवार वंदन !

​

We regret to inform our readers that Udaymam, sadly, attained Sadgati not long after contributing this article